تاملی بر عمامه خاتمی و به زمین افتادن آن در روز قدس

زیاد میشود نوشت در این مورد، اما اجازه بدهید خیلی خلاصه فقط نکته اصلی حرفم را اشاره کنم.
این دو روزی که از جریان انداختن عمامه از سر خاتمی گذشته، خبرها و بحثهای زیادی راجع به اهمیت این مسئله شده است، از جمله جدیدترین انها شبکه «العربیه» است، که از قول روزنامه «النهار» مینویسد «انداختن عمامه خاتمي مشروعيت نظام ايران را ازبين برد».

بحث اصلی من سر نمادی به نام «عمامه» است، و حرفم این است که اصولا اگر ملت ما معنی و مفهوم عمامه را خوب متوجه بودند شاید اینقدر موضوع افتادن عمامه از سر خاتمی را بزرگ نمیکردند، و چه بسا خودشان لازم میدانستند که اصولا همه عمامه ها را از سر عمامه پوشان باید برداشت و به زمین انداخت.

دلیل این حرفم عصبانیت یا توهین به معممین نیست، بلکه بر عکس موضوع اینجاست که در واقع پوشیدن عمامه خود یک نوع توهین به عموم مردم است، چرا که عمامه در واقع یک نماد است که، همانند تاج شاهی، اشاره معنا شناختی آن به داشتن فره یا وجود هالهٔ نور بر دور سر شخص پوشنده اش است. نمادی برای «روحانیت» به معنای در تماس بودن با عالم روحانی، و در نتیجه نمایندهٔ خدا بر زمین بودن. به عبارت دیگر، وقتی افرادی باشند که اصولا هویتشان بر پوشیدن این علامت مبتنی باشد، این کار خود به خود جامعه را به دو «کلاس» یا طبقه برتر و فروتر (از لحاظ «روحانیت») تقسیم میکند: یک عده با عالم بالا در ارتباطند و بنا بر این خود به خود آدمهای بهتری هستند، و دیگران که از طبقه فروتری هستند و در همان عالم خاکی گیر کرده اند. در مورد تاثیرات اجتماعی و سیاسی هم که اینطور طبقه بندی میتواند به بار بیاورد هیچ احتیاجی به بحث و استدلال من نیست، به نظرم یک نگاه به تاریخ سی ساله گذشته ایران خودش گویا تر از هر تحلیلی خطرهای این طبقه بندی را نشان میدهد (و مثلا تلاشهای احمدی نژاد و اطرافیانش در چند سال گذشته برای تاکید بر وجود یک هاله نور بر دور سر وی را نیز باید در ارتباط با همین طبقه بندی در جامعه ما بررسی کرد).

همانطور که گفتم زیاد نمیخواهم وارد جزئیات بشوم، بنا بر این اجازه بدهید با این نکته تمام کنم که اگر ما میخواهیم به روزی برسیم که جامعه ما از قید خرافات کهن و تاثیرات مخرب اجتماعی و سیاسی آن خرافات رها بشود، باید به این نکته های کوچک و ظاهرا پیش پا افتاده حساس شویم و همزمان با درگیری در مسائل بزرگی مثل «جمهوری اسلامی» یا «کودتای احمدی نژاد»، پاکسازی ذهن و منطق فرهنگیمان از طریق رسیدگی به اینگونه جزئیات را نیز در اولویت نگه داریم. ما بایستی به روزی برسیم که متوجه شویم پوشیدن عمامه توسط یک گروه از مردم از یک لحاظ بیانگر ذهنیتی قرون وسطائی از جامعه انسانی و ارتباط با آسمانهاست ، و از طرف دیگر به نوعی اهانت به اکثریت جامعه محسوب میگردد.