نشان بدهیم که ایرانی جماعت هرچه نداند و هرچه نباشد لااقل به شعر و هنر که میرسد زرگر است و قدر زر میداند...
خانم جین لویسن (Jane Lewisohn)، شهروندی آمریکایی است که در دهه پنجاه، در سالهای پیش از انقلاب ۵۷، با خواندن ترجمه اشعاری از سعدی و حافظ آنچنان به دام عشق ادبیات فارسی گرفتار آمد که به هوای عشقش به ایران سفر کرد تا در دانشگاه پهلوی (شیراز) به تحصیل و یادگیری مستقیم زبان و ادبیات فارسی بپردازد.
اگرچه با پیروزی انقلاب و اسلامی شدن حکومت وی نیز مجبور به ترک ایران شد، اما آنچنان عشق ایرانش در دل و جان جای گرفته بود که به قول حافظ «اگر سر برود از دل و از جان نرود.» خانم لویسن به ایران و ادبیات ایرانی وفادار ماند تا جایی که امروز، بی هیچ چشمداشتی، یکی از بزرگترین خدمات و منابع موجود برای دوستان شعر، آواز و موسیقی ایرانی را برای ما به وجود آورده است، و من میخواهم علاوه بر اینکه به نوبه خودم در اطلاع رسانی راجع به این خدمت ایشان کمک میکنم، از همه مان دعوت کنم که قدرشناس ایشان و این کار ارزنده شان باشیم، و حداقل با گسترش اگاهی و استفاده از منبع غنی آرشیو کامل و بی سابقه ای که ایشان از بیست سال برنامه «گلها» در رادیو ایران (از سال ۱۳۳۷ تا ۱۳۵۷) گردآوری کرده اند، نشان بدهیم که ایرانی جماعت هرچه نداند و هرچه نباشد لااقل به شعر و هنر که میرسد زرگر است و قدر زر میداند.
خانم لویسن با کوشش فراوان و طی پروژه بزرگ و بی سابقه ای در طول هفت سال با همکاری کتابخانه ی بریتانیا، دانشگاه لندن، وبنیاد میراث ایران در لندن کاملترین مجموعه از برنامه های گلها در رادیو ایران را گرد آوری، بایگانی، و برای استفاده رایگان در دسترس من و شما قرار داده است، اما این تمام کار نیست. این مجموعه ارزشمند در واقع منبعی بسیار فراتر از برنامه گلها برای تحقیق در جنبه های مختلف شعر، ادبیات و آواز و موسیقی اصیل ایرانی است، چرا که این ارشیو شامل اطلاعات کامل و قابل جستجویی است که تا آنجا که من میدانم در حال حاضر در هیچ منبع دانشگاهی، خصوصی یا دولتی دیگر مرتبط به هنر ایرانی به این شکل موجود نیست.
در این آرشیو گلها تمام جنبه های محتویات تمام برنامه های گلها قابل جستجو و تعمیق میباشند، از جمله شماره برنامه، خواننده ی ترانه، شاعر، شاعر آواز، گوشه ها، دستگاه آوازی، نوع شعر (دوبیتی، قصیده، غزل...)، نام نوازندگان در هر برنامه، نوع سازهای مورد استفاده، نام گوینده های هر برنامه، نام صدا برداران، نام رهبران ارکستر، عناوین برنامه ها، عناوین ترانه ها، و حتی مطلع شعرها و آوازهای هر برنامه و بسیاری جنبه های دیگر قابل جستجو می باشد. و البته «قابل جستجو بودن» تنها به این معنی نیست که میتوان دنبال یک اسم گشت، بلکه لایه های اطلاعاتی این آرشیو عمیق و پیچیده تر از آن است، تا حدی که علاوه بر متن کامل اشعار، آوازها و ترانه های خوانده شده در هر برنامه، زندگی نامه تمام شاعران و حتی بیوگرافی های فشرده نوازندگان واجرا کنندگان این برنامه ها، اینها همه جمع آوری و به نحو قابل جستجو در این بایگانی قرار داده شده اند .
به آن دسته از دوستانی که شاید ندانند «برنامه گلها» چیست توصیه میکنم این متن توضیحی را در مورد برنامه گلها بخوانند، که در آن آمده است: «مجموعهٔ گلها در طی بیست سال ادامه حیات خود شامل ۵ دسته برنامه بود، که عبارت باشند از گل‌های جاويدان (۱۵۷ برنامه)؛ گل‌های رنگارنگ (۴۸۱ برنامه)؛ برگ سبز (۴۸۱ برنامه)؛ يك شاخه گل (۴۶۵ برنامه)؛ و گل‌های صحرايی (۶۴ برنامه). هر يك از اين مجموعه‌ها خود شامل آثار برگزيده شاعران كهن و معاصر زبان پارسی، و دكلمه‌ٔ شعر در آن‌ها با موسيقی و اجرای آهنگ و تفسیر جامع و كامل استادانِ فن همراه بود و دكلمه کنندگانِ بنام و وارد به فن دكلمه اشعار در آن حضور داشتند. همچنين موسيقی كهن و بومی ایرانی نيز اين مجموعه را آراسته بود. برنامهٔ گلها نقطهٔ عطفی در تاريخ فرهنگ و ادب پارسی به شمار می‌رود كه شعر و شاعران و موسيقی و موسيقی‌دانان را ارزشی والا بخشید. تا آن زمان به دليل حساسيت‌های دينی- اجتماعی حاكم بر جامعه در مقابل شعر و آهنگ و موسيقی، اين هنر در خفا و پشت درهای بسته تمرين می‌شد. حتی هنگامی هم كه موسيقی در مناسبت‌های خاص در ملا عام نواخته و اجرا ميشد، موسيقی‌دانان را هم شان و هم مرتبۀ مطربان می‌دانستند و كسی به ارزش و جايگاه هنری آنان واقف نبود.»
به آن دسته از دوستانی که شاید ندانند «برنامه گلها» چیست توصیه میکنم این متن توضیحی را در مورد برنامه گلها بخوانند، که در آن آمده است: «مجموعهٔ گلها در طی بیست سال ادامه حیات خود شامل ۵ دسته برنامه بود، که عبارت باشند از گل‌های جاويدان (۱۵۷ برنامه)؛ گل‌های رنگارنگ (۴۸۱ برنامه)؛ برگ سبز (۴۸۱ برنامه)؛ يك شاخه گل (۴۶۵ برنامه)؛ و گل‌های صحرايی (۶۴ برنامه). هر يك از اين مجموعه‌ها خود شامل آثار برگزيده شاعران كهن و معاصر زبان پارسی، و دكلمه‌ٔ شعر در آن‌ها با موسيقی و اجرای آهنگ و تفسیر جامع و كامل استادانِ فن همراه بود و دكلمه کنندگانِ بنام و وارد به فن دكلمه اشعار در آن حضور داشتند. همچنين موسيقی كهن و بومی ایرانی نيز اين مجموعه را آراسته بود. برنامهٔ گلها نقطهٔ عطفی در تاريخ فرهنگ و ادب پارسی به شمار می‌رود كه شعر و شاعران و موسيقی و موسيقی‌دانان را ارزشی والا بخشید. تا آن زمان به دليل حساسيت‌های دينی- اجتماعی حاكم بر جامعه در مقابل شعر و آهنگ و موسيقی، اين هنر در خفا و پشت درهای بسته تمرين می‌شد. حتی هنگامی هم كه موسيقی در مناسبت‌های خاص در ملا عام نواخته و اجرا ميشد، موسيقی‌دانان را هم شان و هم مرتبۀ مطربان می‌دانستند و كسی به ارزش و جايگاه هنری آنان واقف نبود.»
در هر حال بگذارید من بیش از این وقت شما را نگیرم، و توصیه کنم که خودتان به سایت گلها (که علاوه بر فارسی به زبان انگلیسی نیز در رسترس است) سری بزنید و از باغش گلی بچینید!
فقط پیش از رفتن اجازه بدهید دو تا کلیپ کوتاه را برایتان اینجا بگذارم، یکی با صدای خود خانم لویسن در مورد پروژه گلهاست، و دیگری صحبتی کوتاه از استاد یگانه آواز اصیل ایرانی محمد رضا شجریان است که از خانم لویسن به خاطر این خدمت بزرگ ایشان به هنرمندان و هنردوستان ایرانی سپاسگزاری میکنند.
فقط پیش از رفتن اجازه بدهید دو تا کلیپ کوتاه را برایتان اینجا بگذارم، یکی با صدای خود خانم لویسن در مورد پروژه گلهاست، و دیگری صحبتی کوتاه از استاد یگانه آواز اصیل ایرانی محمد رضا شجریان است که از خانم لویسن به خاطر این خدمت بزرگ ایشان به هنرمندان و هنردوستان ایرانی سپاسگزاری میکنند.
خانم لویسن از پروژه گلها میگوید
استاد شجریان از خانم لویسن قدردانی میکند
همین مطلب در خودنویس.
از صمیم قلب از شما بعنوان یک انسان بمعنای واقعی کامه تشکر می کنم مطمئنم تا دنیا باقی نسلهای آینده بخصوص پیش از پیش قدردان شما خواهند بود . رضا از هلند
پاسخحذفرضا جان امیدوارم ایرانیان بیشتری مثل خود شما هم با خبر بشوند و هم قدر کارهای خانم لویسن را بدانند. شک نداشته باشید که همین کارهای ظاهرا کوچک مثل گذاشتن یک کامنت اینجا آن پیامی که باید را به ایشان میرسانند، و شاید کار دیگری که میتوانیم بکنیم گستردن اطلاعات است راجع به کاری که خانم لویسن انجام داده است. موفق باشید.
حذفخانم لویسون عزیز
پاسخحذفاز خدمات شما به موسیقی ایران زمین سپاس گزاریم